افغانستان : مدارای قومی و ثبات سیاسی

مدارای قومی و ثبات سیاسی که عنوان اصلی این پژوهش است. در پی پاسخگوی به این سئوال پدید آمده است که علت اصلی بی ثباتی سیاسی افغانستان چیست و چگونه ثبات سیاسی بدست می آید و چه رابطه میان مدارای قومی و ثبات سیاسی وجود دارد؟ پاسخ کوتاه به این سئوال این است که پدیده بی ثباتی در افغانستان معلول عدم وجود مدارای قومی می باشد. مراد ما از مدارای قومی در اینجا روا دارای اقوام و تحمل آنان نسبت به همدیگر با توجه به حقوق و تکالیف متقابل می باشد. بدین معنی که تمام اقوام و ساکنان کشور به عنوان انسان های برابر لحاظ شده و در تعیین سرنوشتشان بتوانند مشارکت نمایند و از حقوق و مزایای اجتماعی طبق قانون عادلانه بهره مند شوند. اگر شرایط اجتماعی به گونه ای ترتیب یابد که همگان از فرصت برابر در جهت تحصیل و کسب مناسب و مشاغل به صورت منصفانه برخوردار شوند، دیگر افراد علیه دولت که شرایط فوق را فراهم نموده است. اقدامی خرابکارانه نخواهند کرد، بلکه حامی و مدافع چنین نظام سیاسی نیز خواهند بود. اما کشور افغانستان از ابتدای تشکیل دولت ابدالی ها، نسبت به سرنوشت اقوام غیر پشتون احساس مسئولیت نمی کرده است. بعد از به قدرت رسیدن عبدالرحمان، سلطه قوم پشتون بر اقوام و ساکنان کشور تثبیت می شود. وی به منظور ایجاد دولت متمرکز، اقوام غیر پشتون را سرکوب کرده و کسانی را که علیه سلطه طلبی دولت مقاومت می کردند، با استفاده از احساسات مذهبی و تکفیر، عده ای از آنان را قتل عام نمود و همچنین سرزمین حاصلخیز آنان را در اختیار قوم پشتون قرار داد و خود آنان را نیز به عنوان کنیز، برده و خدمتکار در اختیار دولت قرار داد. البته وقتی که شرایط تغییر کرد بردگی آنان نیز لغو شد ولی در عین حال دولت برای بهبود وضعیت آنان اقدامی نکرد و از سوی دیگر اینان مجبور شدند مالیات سنگین پرداخت کنند. و این در حالی است که قبیله دیگر، از قوم حاکم، هیچ مالیات پرداخت نمی کردند و از طرف دیگر دارای حقوق ثابت از خزانه دولت بودند. این وضعیت نابرابری اجتماعی-سیاسی حتی در دوره دولت های جمهوری داودخان و دمکراتیک خلق ادامه می یابد. نکته این است که اقلیت های غیر پشتون همواره نسبت هب این وضع معترض بودند و علیه دولت قیام و اقدام مسلحانه می کردند. بطورکلی در این کشور انحصار طلبی، یک پدیده شایع و نهادینه شده، پنداشته می شود. هر قوم و قبیله ای که به قدرت می رسد، دیگران را به حاشیه می راند و در برخی موارد درصدد حذف آنان بر می آید. این گونه سیاست ها و حکومت ها عمر کوتاه دارند. برای حکومت پایدار و با ثبات لازم است مدارای قومی اعمال شود و همگان در قدرت سهیم باشند و همچنین احترام متقابل افراد جامعه حفظ شود تا رضایت افراد تمام اقوام فراهم آید. در نتیجه با رضایتمندی، اقدام خرابکارانه به صورت کلی محدود می گردد.